Σκιάθος... Ναυτική ιστορία 2500 χρόνων
Η Σκιάθος έπαιξε σπουδαίο ρόλο στη ναυπηγική και στη ναυτική παράδοση από την αρχαιότητα. Οι Σκιαθίτες προσχώρησαν στην πρώτη και στη δεύτερη Αθηναϊκή Ναυτική Συμμαχία, ενώ στον πόλεμο των Αθηναίων εναντίον του Φιλίππου του Β’, η Σκιάθος, κατά τον Δημοσθένη, χρησιμοποιείται ως ναύσταθμος.
Μετά τους Ρωσοτουρκικούς Πολέμους, οι Σκιαθίτες απέκτησαν το δικαίωμα να ναυπηγούν μικρά σκάφη που έφεραν την οθωμανική σημαία και έκαναν μεταφορές και εμπόριο σε κοντινά μέρη. Ο Λάμπρος Κατσώνης και ο Νικοτσάρας στρατολογούσαν έμπειρους και ανδρείους ναύτες από τη Σκιάθο.
Η μεταφορά της πολίχνης από το Κάστρο στη σημερινή θέση, του ασφαλούς λιμένος, έδωσε ώθηση στην ανάπτυξη της ναυπηγικής και της ναυτοσύνης. Η ακάματη ενεργητικότητα των Σκιαθιτών, ο λιτοδίαιτος τρόπος ζωής και το συνεταιριστικό πνεύμα (τα πληρώματα είχαν μερίδιο στα κέρδη) βοήθησαν να αναπτυχθεί η ναυτιλία.
Γύρω στο 1920, ο Σκιαθίτης εφοπλιστής Θωμάς Νικ. Επιφανειάδης, γόνος παλαιάς οικογένειας λογίων, άνθρωπος ρηξικέλευθος και τολμηρός, άνοιξε τον δρόμο προς την ατμήρη ναυτιλία. Δημιούργησε δικές του ναυτιλιακές επιχειρήσεις στον Πειραιά, οι οποίες συνέχισαν τη δραστηριότητά τους μέχρι το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που τον βρήκε χωρίς καράβια, αφού όλα είχαν χαθεί στη διάρκεια των εχθροπραξιών.
Το 1949, το ελληνικό κράτος, σε συνεργασία με το αμερικανικό, αλλά και τους Έλληνες εφοπλιστές, κατάφερε να αποκτήσει 100 Liberty και 7 πετρελαιοφόρα. Από τα 100 Liberty ο Θωμάς Νικ. Επιφανειάδης για την απώλεια των δικών του πλοίων παρέλαβε τρία.
Μετά τον πόλεμο, η ενασχόληση των Σκιαθιτών με τη ναυτιλία αναθερμαίνεται και η οικονομία του νησιού αναζωογονείται κατά τις δεκαετίες από το 1950 έως το 1990.
Το Μουσείο Ναυτικής και Πολιτιστικής Παράδοσης ιδρύθηκε το 2015 και στεγάζεται στο Πολιτιστικό Κέντρο Μπούρτζι. Τα εκθέματά του αφηγούνται τη μακρόχρονη ναυπηγική παράδοση των σκιαθίτικων ταρσανάδων, που βοήθησε στην ανάπτυξη της σκιαθίτικης ιστιοφόρου ναυτιλίας μέχρι τον 19ο αιώνα, όπως και τη μετεξέλιξή της στην ατμήρη ωκεανοπλόο ναυτιλία.
Η μόνιμη συλλογή απαρτίζεται από 600 και πλέον εκθέματα, μεταξύ αυτών ναυπηγικά εργαλεία, σχέδια και κατάστιχα κατασκευής ιστιοφόρων στους ταρσανάδες, αναπαράσταση παραδοσιακής κοπής ναυπηγικής ξυλείας, μια σπάνια συλλογή μικροναυπηγικής, όπως και πίνακες ζωγραφικής (τέλη 19ου αιώνα) σκιαθίτικων ιστιοφόρων.
Στο τμήμα της έκθεσης που παρουσιάζει την ποντοπόρο ναυτιλία, υπάρχουν ναυτικοί χάρτες, όργανα ναυσιπλοΐας και ημερολόγια (γέφυρας, μηχανής και ασυρμάτου), διπλώματα αξιωματικών και κατώτερου πληρώματος, μια πλήρης αναπαράσταση γέφυρας πλοίου τύπου Liberty, ομοιώματα σκαφών του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, καθώς και ένα μικρό αφιέρωμα στο υποβρύχιο «Κατσώνης», που βυθίστηκε ανοιχτά της Σκιάθου το 1943.